Wijziging op je energiefactuur: de federale bijdrage wordt een accijns

Sinds 1 januari 2022 zijn de federale bijdrage en bepaalde openbare verplichtingen op de elektriciteits- en gasrekening vervangen door een accijns. Dit is de grootste verandering in energierekeningen in de afgelopen tien jaar. Maar wat is nu het verschil tussen een federale bijdrage en een accijns? En hoeveel zal de accijns op je energiefactuur bedragen in 2022?

Wat is de federale bijdrage?

De federale bijdrage maakt deel uit van de component ‘belastingen’ op je energiefactuur (elektriciteit en gas). Wanneer je je factuur aan je leverancier betaalt, betaal je namelijk niet alleen de kWh-prijs maar ook:

• Transport- en distributiekosten, die respectievelijk worden aangerekend door je transportnetbeheerder (Elia voor elektriciteit en Fluxys voor gas) en door je distributienetbeheerder, die varieert naargelang van het gewest waar je woont (Ores, Resa, Sibelga, enz.);
• Belastingen en toeslagen.

De federale bijdrage maakt deel uit van dat laatste onderdeel op je factuur. Ze wordt gebruikt voor de financiering van de CREG, de federale elektriciteits- en gasregulator in België. Dankzij deze heffing kan de CREG sommige van haar openbare verplichtingen nakomen, zoals de financiering van de OCMW’s, zodat zij de energiebevoorrading aan achtergestelde personen kunnen vergemakkelijken (‘Sociaal Energiefonds’).

Maar dat is nog niet alles, want het voorziet ook in de financiering van:

• De ontmanteling van het nucleair onderzoekscentrum van de staat in Mol, ook wel het “denuclearisatiefonds” genoemd;
• Het Kyotoprotocol om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen;
• Energievoorziening voor beschermde klanten.

Federale bijdrage / accijns: wat is het verschil?

Zoals hierboven uitgelegd, is de federale bijdrage een toeslag die aan de consument wordt aangerekend op zijn energiefactuur. In de praktijk zijn het de DNB’s en TNB’s die elk kwartaal aan de CREG betalen wat zijzelf vooraf aan hun klanten, d.w.z. de commerciële leveranciers, hebben gefactureerd. Die leveranciers rekenen de federale bijdrage vervolgens door aan de eindverbruikers.

Een accijns is daarentegen doorgaans een indirecte belasting op het verbruik of het gebruik van bepaalde producten. Wat energie betreft, zijn elektriciteit en gas onderworpen aan een ‘gewone’ accijns, die gemeenschappelijk is voor de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie, en aan een ‘bijzondere’ accijns, waarvan het bedrag uitsluitend bestemd is voor de Belgische schatkist.

De vereenvoudigde factuur: federale bijdragen worden accijnzen

Sinds 1 januari 2022 is in diverse sectoren, waaronder de energiesector, een aantal wijzigingen doorgevoerd. Een van de voornaamste wijzigingen is dat de federale heffing wordt vervangen door een accijns.

In feite zal deze accijns een regulator van de energiefactuur worden. Daardoor zal het bedrag niet meer automatisch stijgen, zoals dat voorheen het geval was met de federale bijdrage. Tinne Van Der Straeten, minister van Energie, verklaarde hierover: ‘Deze bevriezing zal huishoudens een verhoging van de factuur met 30 euro besparen.’

De federale bijdrage op elektriciteit

Op de elektriciteitsfactuur vervangt de accijns nu de federale bijdrage, maar ook een aantal openbare verplichtingen waaraan Elia, de beheerder van het transportnet, moet voldoen. Voorbeelden daarvan zijn:

• De financiering van offshore windmolenparken (op zee);
• De financiering van steunmaatregelen voor hernieuwbare energie en warmtekrachtkoppeling in het Vlaams Gewest en steun voor hernieuwbare energie in Wallonië;
• De financiering van maatregelen ter bevordering van rationeel energiegebruik in Vlaanderen.

De accijns wordt berekend op jaarbasis en volgens een degressief tarief per verbruiksgroep (tussen 0 en 20.000 kWh/jaar, tussen 20.000 en 50.000 kWh/jaar en tussen 50.000 en 1.000.000 kWh/jaar).

De federale bijdrage op aardgas

Voor de gasrekening komt de accijns alleen in de plaats van de federale bijdrage. Net als bij elektriciteit wordt het accijnsbedrag op jaarbasis berekend.

Andere veranderingen op de energierekeningen voor gezinnen?

In oktober 2021 kwam de regering samen om het budgettair akkoord te sluiten. In deze overeenkomst zijn veel wijzigingen voor de energiesector opgenomen, waarvan de meeste op 1 januari 2022 in werking zijn getreden.

Enkele voorbeelden:

• Facturering van de jaarlijkse bijdrage naar rato van het aantal gepresteerde dagen. Dit betekent dat de consument alleen betaalt voor wat hij heeft verbruikt, zelfs als hij zijn overeenkomst voor de vervaldag opzegt.
• De consument kan het bedrag van zijn maandelijkse voorschot vrij kiezen.
• Een verbod op de stilzwijgende verlenging van slapende contracten Indien je leverancier je huidige contract niet meer aanbiedt, is deze laatste verplicht je zijn goedkoopste tariefformule aan te bieden voordat je contract afloopt.
• De verlenging van het sociaal tarief tot in 2022 voor gehandicapten, eenoudergezinnen in financiële moeilijkheden of mensen met een bruto jaarinkomen gelijk aan of lager dan 20.000 euro. Zij ontvangen ook een energiecheque ter waarde van 80 euro.

Naast al deze veranderingen is de energierekening nu ook vereenvoudigd, zodat de consument de soms ingewikkelde rekening gemakkelijker kan lezen. Daarom omvat ze de volgende elementen:

1. Het gaat om een dubbelzijdig A4-formaat.
2. Essentiële consumenteninformatie, zoals het te betalen bedrag en de uiterste betaaldatum, staat op de voorkant van het blad.
3. De eindgebruiker is vrij in de keuze van de leveringswijze (papier, e-mail).
4. Er moet duidelijk worden vermeld dat eventuele aanvullende informatie te vinden is in de digitale klantenruimte.